Thế
nào là thuật chỉnh hình răng mặt (chỉnh nha)?
Thuật
chỉnh nha là một chuyên ngành trong nha khoa, chuyên về chuẩn
đoán, ngăn ngừa và chữa trị những lệch lạc về răng, hàm và mặt.Thuật
chỉnh nha yêu cầu kỹ năng chuyên môn trong việc thiết kế và
sử dụng những khí cụ chuyên biệt như hệ thống mắc cài và dây
cung để điều chỉnh răng, môi và hai hàm cân xứng nhau để đạt
được sự hài hòa cho khuôn mặt.
|
Ở
lứa tuổi tuổi nào chúng ta có thể được điều trị chỉnh nha?
Cả trẻ em và người lớn đều được hưởng lợi từ thuật chỉnh nha, vì rằng
sức khỏe răng miệng có thể thay đổi ở bất kỳ lứa tuổi nào. Bởi nắm
được sự phát triển và độ tuổi là cần thiết để xử lý những vấn đề lệch
lạc răng hàm nên tất cả trẻ em đều nên chụp phim sọ mặt trước bẩy
tuổi. Một số vấn đề về răng mặt có thể được xử lý dễ dàng hơn nếu
như được chữa trị sớm. Nếu chờ đến khi răng thay hết hoặc là đến khi
mặt đã phát triển gần hoàn thiện thì những vấn đề về chỉnh nha trở
nên khó khăn hơn.
|
|
Hệ
thống mắc cài và dây cung |
Nguyên
nhân gây ra các vấn đề về chỉnh nha?
Đa số các vần đề về chỉnh nha đều mang tính di truyền, nhưng một
số thì do mắc phải. Các vấn đề do di truyền bao gồm răng mọc chen
trúc, răng quá thưa, răng thừa hay thiếu và rất nhiều các khiếm
khuyết của xương hàm. Các khiếm khuyết mắc phải thường gây ra
bởi tai nạn, ngậm mút ngón tay, núm vú cao su, khó thở bằng mũi
do viêm amidan hay viêm VA, bệnh về răng hay thay răng. Cho dù
các vấn đề này là do di truyền hay mắc phải, chúng đều ảnh hưởng
lớn tới sự sắp xếp của răng cũng như sự phát triển của khuôn mặt
và vẻ bề ngoài. |
|
Cắn
hở do tật mút tay |
Những
vấn đề răng mặt được chữa trị nhiều nhất là gì?
Răng chen chúc: Răng mọc không đều vì cung hàm quá
nhỏ hay răng quá lớn. Răng mọc chen chúc dẫn tới việc ăn nhai kém và
nụ cười không đẹp.
|
|
|
Điều
trị bằng phương pháp gắn mắc cài |
Vẩu
hàm trên: Răng cửa trên nhô ra quá mức bình thường và không
cắn được với răng cửa hàm dưới, thường dẫn tới khó khăn cho răng hàm
khi ăn nhai và sự phát triển không tương xứng của hai hàm. Vẩu răng
trên thường kết hợp với ngắn xương hàm dưới. Thói quen mút tay cũng
là một nguyên nhân gây ra lệch lạc này.
|
|
|
Vẩu
hàm trên trước điều trị |
|
|
|
Vẩu
hàm trên đang điều trị |
|
|
|
Vẩu
hàm trên sau điều trị |
Cắn
sâu: Hiện tượng này xảy ra khi răng cửa hàm dưới cắn chạm
vào nướu răng cửa hàm trên, có thể làm tổn thương nướu gây đau đớn khó
chịu. Răng cắm sâu cũng có thể khiến răng cửa bị lung lay.
Cắn
hở: Hiện tượng này xảy ra khi răng cửa dưới và răng cửa trên
không chạm nhau khi hai hàm cắn vào nhau. Khoảng cách giữa các răng
cửa trên và dưới dẫn đến việc tất cả các lực dùng để nhai tập trung
vào răng hàm, điều này làm cho răng hàm phải chịu lực quá tải khi ăn
nhai, gây tổn hại đến răng và quá trình nghiền thức ăn không đảm bảo.
Răng
thưa: Nếu như răng bị mất hay quá nhỏ hoặc cung răng quá rộng,
khoảng cách giữa các răng có thể xuất hiện điều tồi tệ thông thường
nhất do quá trình này gây ra là vẻ bề ngoài xấu.
Cắn
chéo: Hiện tượng này xảy ra khi răng hàm trên cắn vào bên
trong răng hàm dưới, lệch lạc này ở răng cửa hay răng hàm đều cần được
chữa trị sớm do gặp phải khó khăn khi nhai hay cắn.
|
|
Cắn
chéo trước điều trị |
Cắn
chéo sau điều trị |
Vẩu
hàm dưới: Khoảng 3 – 5% dân số mắc phải lệch lạc này, hàm
dưới dài hơn hàm trên, chủ yếu là do di truyền. Theo dõi sự phát triển
của hàm và răng một cách cẩn thận và điều trị sớm là cần thiết cho những
trẻ mắc phải sai lầm này.
Tại
sao chỉnh hình răng miệng là quan trọng?
Răng bị đổ hay mọc chen chúc rất khó để vệ sinh. Điều này lại làm phát
sinh không chỉ vấn đề sâu răng mà còn các bệnh về nha chu và dẫn tới
rụng răng. Các bệnh về răng có thể dẫn tới việc bề mặt của răng bị thương
tổn, ảnh hưởng tới chức năng ăn nhai, nướu răng và xương hàm nâng đỡ
răng cũng bị ảnh hưởng. Khớp thái dương hàm dưới cũng có thể bị ảnh
hưởng dẫn tới các triệu chứng đau đầu kinh niên hay đau trên khuôn mặt
và vùng cổ.
Nếu không được chữa trị thi fcác vấn đềnày ngày càng trở nên trầm trọng.
Giá trị của một nụ cười đẹp cũng không nên xem nhẹ. Một vẻ bề ngoài
đẹp là phần thiết yếu để làm cho một con người trở lên tự tin. Lòng
tự tin thường được cải thiện khi mà răng, môi và khuôn mặt được điều
trị chỉnh nha làm cho hài hòa. Như vậy, chỉnh nha có thể mang tới lợi
ích là thành công trong xã hội và trong nghề nghiệp cũng như nâng cao
sự cảm nhận của một con người đối với cuộc sống.
Điều
trị chỉnh nha mất bao lâu?
Nói chung, thời gian chữa trị với những khí cụ chuyên khoa kéo dài từ
1 đến 3 năm. Tiến hành điều trị sớm có thể chỉ mất khoảng vài tháng.
Thời gian thực tế còn phụ thuộc vào độ tuổi, sự hợp tác và tính nghiêm
trọng các sai lệch của bệnh nhân. Những vấn đề nhẹ thường mất ít thời
gian, một số người hồi phục nhanh hơn những người khác.
Chỉnh
nha được thực hiện như thế nào?
Các khí cụ chuyên khoa được thiết kế bởi nha sĩ theo những vấn đề được
điều trị. Các khí cụ này có thể được tháo ra, cũng có thể được cố định
vào răng. Chúng có thể được làm bằng kim loại, sứ hay nhựa. Khi đặt
một khí cụ vào, một lực được điều khiển nhẹ nhàng, các mắc cài từ từ
đưa răng vào đúng vị trí mong muốn.
Các khí cụ chuyên khoa khác như là mũ trùm hay các khí cụ cần thiết
khác đều sử dụng những lực được tính toán cẩn thận có tác dụng điều
chỉnh sự phát triển xưng hàm của trẻ em hay thanh thiếu niên. Ví dụ
một dụng cụ nới rộng hàm trên có thể mở rộng hàm rất nhiều khi hàm trên
bị hẹp trong vòng chỉ vài tháng.
|
|
Khí
cụ chức năng cho trẻ từ 6 - 10 tuổi |
Khí
cụ nắn hàm tháo lắp |
Có
loại mắc cài nào ít bị gây chú ý không?
Ngày nay các mắc cài nói chung ít lộ hơn trước đây khi mà các
dây cung kèm theo mắc cài kim loại được đặt vào răng. Bây giờ,
răng cửa nói chung có thể được dán các mắc cài trong, không màu
với một dây cung nhỏ, hạn chế tối đa “nụ cười kim loại”. Trong
một số trường hợp mắc cài được gắn đằng sau răng (mắc cài lưỡi).
Một số mắc cài ngày nay được chế tạo từ những vật liệu tiên tiến
giúp răng chuyển động nhanh hơn và nhẹ nhàng hơn cho bệnh nhân.
Một loại mắc cài không nhìn thấy hiện đang trong quá trình thử
nghiệm. |
|
Hệ
thống mắc cài sứ - ít lộ |
Các
dây cung kỹ thuật cao thay đổi chỉnh nha như thế nào?
Trong những năm gần đây, nhiều tiến bộ trong vật liệu chỉnh nha được
áp dụng. Các mắc cài nhỏ hơn và hiệu quả hơn. Dây cung giờ không chỉ
là thép không gỉ. Chúng được làm bằng niken, ti tan, đồng và côban,
một số loại được kích hoạt bằng nhiệt.
Cảm
giác khi có mắc cài như thế nào?
Đa số bệnh nhân cảm thấy không thoải mái sau khi gắn mắc cài. Răng thường
hơi bị ê và có thể lung lay trong vòng 4 – 5 ngày đầu. Bác sĩ có thể
khuyên bệnh nhân dùng thuốc giảm đau. Môi, má hay lưỡi cũng cảm thấy
khó chịu trong 1 – 2 tuần đầu. Nói chung những khó chịu ban đầu kéo
dài không lâu và có thể vượt qua dễ dàng.
Răng
có gắn mắc cài, cần có sự chăm sóc đặc biệt không?
Những bệnh nhân có gắn mắc cài cần tránh thức ăn dính và cứng. Họ không
được gặm bút chì hay cắn móng tay vì có thể làm hỏng mắc cài. Nếu mắc
cài bị hỏng có thể cần chữa trị lâu hơn và những chi phí có thể phát
sinh.
Công việc giữ cho răng và mắc cài sạch sẽ, yêu cầu được thực hiện hàng
ngày để răng và nướu khỏe mạnh sau khi điều trị. Trong khi điều trị
bác sĩ chuyên khoa răng và các nhân viên luôn hướng dẫn cho bệnh nhânh
làm thế nào để chăm sóc răng, mắc cài và nướu một cách tốt nhất và kể
cả những sự trợ giúp nếu cần để giúp bệnh nhân giữ răng khỏe mạnh.
Tầm
quan trọng của sự hợp tác của bệnh nhân trong khi điều trị?
Điều trij chỉnh nha thành công là một “con đường có hai ngả” yêu cầu
sự nỗ lực hợp tác của cả bác sĩ và bệnh nhân. Để hoàn thành một kế hoạch
điều trị, bệnh nhân phải mang các khí cụ khi bác sĩ yêu cầu và tới đúng
hẹn theo kế hoạch. Nếu như khí cụ bị hỏng thì thời gian điều trị có
thể kéo dài thêm và những phản ứng phụ không mong đợi có thể xảy ra.
Sau khi điều trị, răng và hàm của bệnh nhân chỉ có thể ổn định như mong
muốn khi mà bệnh nhân luôn luôn mang những khí cụ giữ kết quả theo đúng
hướng dẫn của bác sĩ. Cho răng và nướu luôn khỏe mạnh, sau điều trị
nên thường xuyên đến nha sĩ kiểm tra định kỳ.
Tại
sao trẻ em lại cần bác sĩ chuyên khoa răng kiểm tra?
Khi lên 7, các răng vĩnh viễn đã hình thành và xương hàm cũng phát triển
tương đối đủ để nha sĩ có thể tiên lượng được các vấn đề có thể xảy
ra. Răng hàm và răng cửa thông thường mọc khi lên 7, vấn đề răng cắn
chéo hay răng mọc chen chúc có thể được đánh giá. Các thói quen xấu
như mút tay, thở bằng miệng cũng có thể được thay đổi ở thời gian này.
Một số dấu hiệu hay thói quen có thể dẫn tới yêu cầu phải khám ở bác
sĩ chuyên khoa như sau:
- Thay răng sớm hay muộn
- Gặp khó khăn khi nhai hay cắn
- Thở bằng miệng
- Mút ngón tay
- Răng mọc chen chúc, mọc không đúng chỗ hay không mọc được
- Nghiến răng
- Răng cắn vào má hay vào môi
- Răng trông không bình thường hoặc không có răng
- Hàm răng và các răng không cấn xứng với khuôn mặt
- Khi lên 7 tuổi nên đi bác sĩ chuyên khoa để kiểm tra, điều này giúp
cho bác sĩ có thể phát hiện và đánh giá được các vấn đề (nếu có), đưa
ra lời khuyên khi cần thiết và xác định lúc nào là tốt nhất để tiến
hành chữa trị.
Chữa
trị sớm có lợi gì?
Với những bệnh nhân cần điều trị can thiệp sớm về răng miệng thì điều
trị sớm có những tác dụng sau:
- Hứng dẫn sự phát triển của xương hàm
- Điều chỉnh sự chênh lệch giữa xương hàm trên và xương hàm dưới
- Hướng dẫn răng đã thay mọc đúng vị trí mong muốn.
- Giảm thiểu tai nạn với răng cửa chìa ra.
- Thay đổi được thói quen xấu về miệng như mút tay hay thở miệng
- Giảm hay loại bỏ các vấn đề về nuốt hay phát âm
- Nâng cao vẻ đẹp bề ngoài, tăng sự tự tin.
- Tăng tính khả thi và giảm khả năng điều trị sau này
- Giảm khả năng răng không mọc được
Thế
nào là giữ khoảng trống giữa răng?
Răng
sữa của trẻ em giữ một khoảng cách cho răng sau này. Khi răng sữa bị
rụng sớm, một dụng cụ chuyên khoa thường được đặt ở giữa các răng để
giữ chỗ cho răng vĩnh viễn mọc lên.
Tại sao răng của trẻ thỉnh thoảng cần phải nhổ?
Nhổ răng sữa có thể cẩn thíêt cho những răng bị kẹp mọc ra ở thời điểm
bình thường hoặc đúng chỗ. Nếu như răng bị chen chúc, rõ ràng rằng có
một số răng có thể bị kẹt lại hoặc là mọc lên ở những chỗ hoàn toàn
không được mong đợi, để những chiếc răng này tự ý mọc có thể dẫn đến
chen chúc răng trầm trọng sau này.
Sau khi tất cả các răng đã thay, việc nhổ răng có thể là cần thiết đê
điều trị răng mọc chen chúc hay tạo ra khoảng trống cho răng khác, để
chỉnh khớp cắn. Nhổ răng hợp lý trong quá trình điều trị có thể tạo
cho bệnh nhân cả chúc năng ăn nhai tốt lẫn thẩm mĩ.
Sự phát triển của
trẻ em ảnh hưởng đến chỉnh nha như thế nào?
Điều trị chỉnh nha và sự phát triể của trẻ em bổ xung, ảnh hưởng lẫn
nhau. Một số vấn đề về răng thường gặp nhất là răng cửa hàm trên nhô
ra so với răng cửa hàm dưới. Trong khi cả hai hàm trên và dưới phát
triển, những khí cụ chức năng có thể được sử dụng để kích thích hàm
dưới phát triển đồng thời kiềm chế sự phát triển của hàm trên. Sự bất
cân xứng của hai hàm, có thể được chữa trị tốt ở trẻ em đang lớn., và
có thể phải phẫu thuật nếu như để đến khi xương hàm phát triể châm hay
không phát triể nũa. Những trẻ em bị hiện tượng hàm bất cân xứng này
nên được điều trị trước 10 tuổi cho bé gái và 12 tuổi cho bé trai.
Khí cụ chuyên gia nào được dùng để điều trị các vấn đề về xương
hàm?
Một số khí cụ chỉnh hình phổ biến được dùng để giúp hàm trên và hàm
dưới cân xứng hơn là:
• Mũ chụp: Dụng cụ này tạo ra áp lực cho hàm trên và
răng cửa hàm trên đề kìm hãm sự phát triển của chúng. Mũ này có thể
tháo ra được và thường được chỉ định mang từ 10-12h/ngày.
• Khí cụ Herbst: Khí cụ này thường được cố định vào
răng hàm của hàm trên và hàm dưới và bệnh nhân không tháo ra được. Bằng
cách ép hàm dưới ở vị trí ra trước, khí cụ này tác động tới sự phát
triển của hàm dưới và xương ổ răng.
• Khí cụ Bionator: Cũng như khí cụ Herbst khí cụ này
ép hàm dưới phải ở vị trí đưa ra phía trước và giúp hai hàm trên và
dưới phát triển cân xứng. Mang khí cụ này một cách kiên trì và cần thiết
cho việc điều trị hiệu quả.
• Dụng cụ nong rộng vòm miệng: Hàm trên của trẻ có
thể quá hẹp để răng hàm trên hài hoà với răng hàm dưới. Khi điều này
xẩy ra, khí cụ nong rộng vòm miệng được sử dụng giúp mở rộng hàm trên.
Những kí cụ này có thể được gắn cố định trên răng hàm trên, cũng có
thể là khí cụ tháo lắp. Việc quyết định khí nào, hay khí cụ nào được
sử dụng để điều trị dựa vào từng vấn đề cụ thể của từng bệnh nhân. Thường
thì một hay nhiều khí cụ được dùng để điều trị hiệu quả. Sự hợp tác
của bệnh nhân và kinh nghiệm của bác sĩ là nhân tố quyết định cho sự
thành công của điều trị.
Tôi
đã từng nghe đến khí cụ Herbst, nó giúp con trai tôi như thế
nào khi nó bị hiện tượng hàm dưới kém phát triển?
Với những bệnh nhân có hiên tượng hàm dưới kém phát triển, điều
trị sớm vài năm trước khi hàm phát triển là rất quan trọng.
Một phương pháp điều trị thường được sử dụng là khí cụ Herbst,
nó cố định vị trí hàm dưới đưa ra phía trước. Khí cụ này tác
động đến cơ của hàm dươi hướng tới sự phát triển hàm dưới ra
phía trước. Ngày nay có nhiều loại dụng cụ có thể điều trị vấn
đề này hiệu quả như: Activator, Bionator, Twinblock…. một số
cố định còn một số thì có thể tháo ra. Bạn và bác sĩ có thể
thảo luận với nhau để xem khí cụ nào điều trị cho con trai của
ban một cách hiệu dụng nhất.
Khí cụ Twinblock
|
|
Tại sao sau khi
kết thúc điều trị một số khí cụ vẫn được giữ lại?
Sau khi mắt
cài được tháo ra, răng có thể lệch ra khỏi vị trí vì nó chưa ổn định,
những khí cụ giữ kết quả sẽ làm được điều đó. Chúng được thiết kế để
giữ răng ở vị trí mong muốn cho đên khi xương và lợi thí nghi với những
thay đổi này. Mang những khí cụ này theo đúng hướng dẫn là cách bảo
đảm tốt nhất để ngăn ngừa sự tái phát. Trong thời gian mang những khí
cụ này, thông thường các hoạt động khác không bị ảnh hưởng.
Điều trị chỉnh nha có những tác dụng cho tôi như chúng tạo ra với trẻ
em không ?
Sức khoẻ răng miệng luôn thay đổi cho dù ở độ tuổi nào. Nhiều vấn đề
về răng có thể được chữa trị dễ dàng cho dù là người lớn hay trẻ em
đều như nhau. Điều trị làm thay đổi vị trí răng cho một người 75 tuổi
và một em bé 12 tuổi là như nhau. Những yếu tố phúc tạp hơn như là hàm
kém phát triển có thể cần đến kế hoach điều trị đặc biệt hơn cho người
lớn. Nếu bạn cần biết những thông tin thêm thì hãy đến nha sĩ để được
tư vấn.
Điều
trị cho người lớn và cho trẻ em hay thanh thiếu niên khác nhau ra sao?
Người lớn
thì không phát triển nữa và có thể răng đã rụng hay mất, hay gãy xương
hàm do tai nạn. Điều trị chỉnh nha cho những trường hợp này chỉ có tác
dụng một phần nào đó, lúc này yêu cầu phải có sự hợp tác chặt chẽ giữa
bác sĩ chuyên khoa răng hàm mặt và bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình để đảm
bảo rằng vấn đề của bệnh nhân được chữa trị tốt.
Dưới đây là một số đặc điểm chủ yếu làm cho việc điều trị
cho người lớn và trẻ em khác nhau.
• Hàm không phát triển nữa:
Các vấn đề về xương hàm có thể được khắc phục tốt ở trẻ đang lớn với
khí cụ chỉnh hình dù để điều chỉnh phát triển của hàm. Tuy nhiên nếu
người lớn mắc vấn đề này thì cần phải phẫu thuật. Chẳng hạn như, nếu
một bệnh nhân là người lớn có hàm dưới qua ngắn để hoà hợp với hàm trên,
điều này tạo ra một vấn đề cắn khớp nghiêm trọng. Nếu chỉ thay đổi vị
trí răng thôi thì không giải quyết được vấn đề. Để làm cho hàm dưới
khớp với hàm trên thì cần phải phẫu thuật nới rộng hàm dưới.
• Tiêu xương, tụt lợi:
Người lớn thường bị tiêu xương, tụt lợi (do các bệnh về nha chu), điều
trị đặc biệt được tiến hành bởi bác sĩ chuyên khoa là cần thiết trước,
trong và sau khi bệnh nhân được điều trị chỉnh nha.
• Răng bị lung lay, bị vỡ hay rụng:
Những điều này làm cho điều trị thêm khó khăn, nhưng còn hơn là để như
vậy. Răng dần dần hồi phục và vào đúng vị trí chỉ sau khi được điều
trị hợp lý. Những răng bị hỏng hay bị vỡ trông xấu và không có chức
năng tốt thậm chí là sau khi chữa trị nếu như chúng không được khôi
phục cẩn thận bởi bác sĩ nha khoa. Răng bị mất nếu không được thay thế
thường làm ảnh hưởng tới răng khác, làm cho hoạt động ăn nhai bị hạn
chế, tăng thêm các nguy cơ về răng miệng và làm cho việc điều trị thêm
khó khăn.
Tôi bị đau ở xương hàm và khớp hàm, bác sĩ chuyên khoa răng
hàm mặt có thể giúp gì?
Cảm thấy đau ở khớp hàm và xương hàm thường có liên quan đến thói quen
nghiên răng đặc biệt khi ngủ. Nghiến răng là một phần thói quen của
cơ hàm có thể làm răng bị mòn, và cấu trúc của xương hàm bị ảnh hưởng.
Một bác sĩ răng hàm mặt có thể loại bỏ được vấn đề này. Nha sĩ đó có
thể đặt một dụng cụ bảo vệ chống nghiến răng vào ban đêm, giúp bảo vệ
ranưg và giúp các cơ không khi ảnh hưởng, dần dần giảm được hiện tượng
đau.
Nha sĩ của tôi nói
là răng bị rụng của tôi cần được thay, nhưng tôi cần điều trị chỉnh
nha trước - Tại sao vậy?
Nha sĩ của bạn gợi ý như vậy vì ông ta muốn là có thể chữa trị cho bạn
theo cách tốt nhất để mang lại cho bạn sức khoẻ về răng. Trám răng hay
trồng mới răng có thể được thực hiện tốt nhất khi các răng còn lại đều
đặn và hoà hợp. Khi răng bị rụng, thông thường các răng còn lại cũng
bị ảnh hưởng, chúng bị đổ nghiêng, các răng nghiêng cần được làm cho
thẳng để có thể an nhai tốt sau này.
Răng của tôi bị
đổ nghiêng 50 năm nay tại sao bây giờ tôi lại cần được chữa trị?
Khi được chỉ định thì điều trị răng là một bước tích cực đặc biệt là
đối với người lớn, người mà đã phải chịu đựng vấn đề về răng đã lâu,
điều trị chỉnh nha có thể phục hồi chức năng của răng. Răng hoạt động
tốt hơn và vẻ mặt cũng đẹp hơn. Một nụ cười khoẻ mạnh và đẹp luôn tăng
thêm tự tin cho dù ở lứa tuổi nào.
|